‘Zorgen voor een ander zit gewoon in ons’
Het is tekenend: op de vraag aan welk uitje zij de opbrengst van de Dankdag-collecte 2024 zouden willen besteden, antwoorden zowel Analeigh (15 )als de tweeling Eefje en Lotte (14) dat het ook leuk moet zijn voor de 12-minners en ja, ‘de 16-plus groep hoort er ook bij’. ‘Zo zijn we nu eenmaal,’ zeggen ze. ‘Dat is een automatisme. We kijken niet eerst naar onszelf, maar altijd of het wel goed gaat met de ander. Die behulpzaamheid zit in ons.´ Eefje licht dat toe met een voorbeeld: ´Als ik iemand zie op straat die hulp nodig heeft, bijv. met een rollator of rolstoel om over een drempel te komen, dan moet ik helpen. Als ik het niet doe, krijg ik later spijt.´
Volgens Liesbeth Krouwel is het typerend voor mantelzorgers. Zij is consulent jonge mantelzorgers bij Stichting Welzijn. Zij begeleidt kinderen en jongeren t/m 24 jaar die opgroeien met een familielid die een chronische ziekte, beperking, verslaving of een psychische aandoening heeft. Dat geeft spanning in huis. Ongemerkt komen kinderen dan in een situatie waarin ze zich zorgen gaan maken, van daaruit zorgtaken op zich nemen, maar zelf soms zorg tekort komen. Even ontspannen is dan niet altijd even vanzelfsprekend.
Liesbeth Krouwel - Welzijn Lelystad
Zorgen is balanceren
Zo heeft Analeigh thuis te maken met een vader die chronisch zenuwpijn heeft in het ruggenmerg (voor de kenners: Myelitis transversa) en daardoor moeilijk beweegt. Hij krijgt een ketaminebehandeling tegen de pijn. Daar komt bij dat zij ook rekening heeft te houden met een broer die als gevolg van zijn autisme woedeaanvallen heeft als zijn dagritme wordt verstoord. Soms gaat dat gepaard met heftige woordenstrijd. Dat voelt bedreigend, zeker als beide ouders niet thuis zijn. Voor Analeigh is het dan schipperen; balanceren tussen angst voor een uitbarsting van haar broer en mogelijke boosheid van de ouders over wat er misging tussen beiden en het zorgdragen voor de taken thuis.
Voor Lotte en Eefje zijn de zorgtaken van Analeigh zeer herkenbaar. Zij zijn opgegroeid met een moeder die rolstoelafhankelijk was. Daar kwam drie jaar geleden de diagnose slokdarmkanker bij, waaraan zij ruim een jaar geleden is overleden. Daarmee zijn de zorgen voor hen - en een achterblijvende vader die soms nog kampt met de gevolgen van een eerder auto-ongeluk - misschien anders geworden, maar niet verdwenen. De tweeling is door de jaren heen, waarin moeder hulpbehoevend was, gewend om in het huishouden de nodige taken op te pakken. ’En als het nodig is, dan helpen we gewoon wat meer dan anders,’ zeggen ze.
Slaapproblemen
De zorg en de zorgen thuis moeten jonge mantelzorgers combineren met school en het leveren van leerprestaties. ‘Het gaat wel goed hoor,’ zeggen ze, ‘maar we hebben best wel eens slaapproblemen.’ En wanneer je slaap tekort komt, heeft dat invloed op je concentratievermogen. ‘Leraren begrijpen niet dat je naast school ook nog een leven hebt,’ vinden ze alle drie.
Vangnet
Analeigh, Eefje en Lotte maken nu deel uit van een groep jonge mantelzorgers die elkaar onder begeleiding van Stichting Welzijn Lelystad regelmatig zien. ‘Wij begeleiden hen op de weg naar volwassenheid,’ zegt Liesbeth Krouwel.
‘We bieden een luisterend oor en brengen een vangnet van mensen in beeld op wie ze kunnen terugvallen als ze hulp nodig hebben. Daarbij moeten ze ook leren loslaten. De loyaliteit ten opzichte van ouders en naaste familie is heel groot, maar bij volwassen worden hoort ook assertief kunnen zijn en je grenzen aangeven. Daarin zijn de contacten met andere jonge mantelzorgers heel belangrijk. Zij wisselen ervaringen uit, maar zien en herkennen ook het gedrag in elkaar. Door het samen ondernemen van activiteiten komen ze los van de zorgsituatie thuis: er wordt even geen beroep op ze gedaan. Voorbeelden van groepsactiviteiten zijn samen koken, fotografie, karten, sport en spel, schilderen of andere creatieve werkvormen. Het zorgt voor de noodzakelijke ontspanning; even ontsnappen uit de help- en zorgmodus, van het altijd ‘aan’ staan om te zorgen dat het thuis allemaal goed gaat.’
Lotte, Analeigh en Eefje zijn reuze enthousiast over welk uitje dan ook, waardoor jonge mantelzorgers even loskomen van de dagelijkse zorg.
Collectedoel Dankdag
Het doel van de Dankdag-collecte om een bijzonder uitje voor alle jonge mantelzorgers te organiseren, wordt enthousiast ontvangen. Eefje, Lotte en Analeigh bedenken ter plekke allerlei mogelijke bestemmingen: Snowworld, Monkeytown, Dierentuin Amersfoort, Bounce Valley of een ander opblaaspark, klimbos Harderwijk, schaatsen in een van de kunstijsbanen, boogschieten, ….. Maar wat het ook wordt: iedereen moet kunnen meedoen!
Helpt u ook mee om het uitje voor Analeigh, Lotte, Eefje en alle andere jonge mantelzorgers in Lelystad mogelijk te maken? Doe mee aan de Dankdag-collecte. Of scan de QR-code en maak een bedrag over.
Interview: Dick Nauta