stille kracht
Bij het thema In Vuur en Vlam denk je al gauw aan mensen op de bühne die zichtbaar strijden voor het goede en dat ook duidelijk laten horen. Toch kun je ook als stille kracht in Vuur en Vlam staan. Een mooi voorbeeld daarvan is Frits Appelman. Hij is al tientallen jaren actief in kerkenwerk en maatschappelijke organisaties. Reden om voor dit themanummer bij Frits langs te gaan.
Bijna de allereerste zin die Frits uitspreekt is: “Het gaat er niet om dat ik goede dingen doe, maar ik wil laten zien dat we ons niet bij onrecht moeten neerleggen.” En met die zin eindigt hij het gesprek opnieuw. Het is duidelijk: bij Frits draait het om de boodschap en dat is opkomen voor mensen die dat zelf niet kunnen. Daar heeft hij zelf inmiddels heel wat ervaring mee, blijkt al gauw.
Ontwikkelingswerk is leerzaam
Frits studeerde vliegtuigbouwkunde, maar er borrelde een ander verlangen in hem: ontwikkelingssamenwerking. Als student gaat hij met een dispuut van studievereniging SSR-Delft op studiereis in Zuid-Afrika. Frits: “De apartheid was toen nog in volle gang. Ik zag hoe zwarte mensen door de blanke elite onderdrukt werden. Dat was zo’n ontzettend grote mate aan onrecht. Deze ervaring heeft ons extra gestimuleerd om naar een Afrikaans ontwikkelingsland te gaan.
Na zijn studie gaat hij samen met zijn vrouw Marianne naar Zambia om daar naast wiskunde- en natuurkundeles, landbouwkunde en houtbewerking te geven. Een leerzame tijd, met name voor hemzelf. “De manier waarop de mensen daar geloven is vol blijheid en vrijheid. Dat was heel anders dan ik gewend was vanuit mijn gereformeerde opvoeding met regels en dogma’s. In Zambia geloven de mensen vol enthousiasme, terwijl er toch ook veel armoede is. Daardoor leer je relativeren.”
Verbaasd over onrecht
Opkomen voor mensen die onrecht wordt aangedaan. Het is een rode draad in het leven van Frits. Hij is actief voor de diaconie, initiatiefnemer van de huiswerkbegeleiding voor kansarme jongeren en werkte jaren voor de schuldhulpverlening van het IDO (interkerkelijk diaconaal overleg). Nog steeds heeft hij een warm contact met een aantal van de gezinnen die hij zo heeft leren kennen. “Toen ik begon bij de schuldhulpverlening, kwam ik vol verhalen thuis. Je verbaast je over wat sommige mensen voor onrecht meemaken. Ze belanden in de schulden zonder daar schuldig aan te zijn en worden daar niet bij geholpen. Soms ging ik met ze mee naar het gemeentehuis. Dan zeiden ze: Frits, hoe doe je dat toch? De mensen achter de balie zijn nu veel aardiger.”
2,5 jaar procederen
Frits legt zich niet neer bij onrecht, maar de weg naar rechtvaardigheid blijkt vaak een hele lange. Voor een Eritrees gezin was hij maar liefst 2,5 jaar aan het procederen. Frits: “Ik begeleidde dit gezin al een tijd, ook financieel, maar toch ging het mis. De moeder had eind december door in te vallen voor een zieke collega wat extra verdiend, maar moest het dubbele daarvan aan huurtoeslag terugbetalen. Dat had te maken met een fout in de wetgeving. Frits maakte bezwaar bij de Belastingdienst en stapte daarna naar de rechter, maar haalde pas zijn gelijk bij de Raad van State. Frits: “Ik vond het zo onrechtvaardig en kon me daar niet bij neerleggen. Niemand die bij zijn volle verstand is, gaat werken als hij bijna twee keer zoveel moet terugbetalen.” In zijn pleidooi schrijft hij: “Er is maatschappelijk vaak discussie over de vraag of (extra) arbeid wel loont; dit voorbeeld laat zien dat extra arbeid zwaar bestraft wordt. Het lukt mij niet dit aan Nieuwe Nederlanders met wie ik te maken heb, uit te leggen. Het is overigens ook beslist niet uitlegbaar aan autochtone Nederlanders. Frits: “het gezin was slachtoffer van een fout in de wet. De wet was per 1 januari aangepast, maar niet met terugwerkende kracht. Uiteindelijk haalde we toch ons gelijk en hoefde het gezin niks terug te betalen.”
In Vuur en Vlam
Frits Appelman zit vol met dit soort verhalen, maar dan hebben we nog wel een paar pagina’s extra van dit Venster nodig. Dit is het mooiste voorbeeld waaruit blijkt dat als iets niet klopt, je je daar niet bij neer moet leggen. Frits: “Hiervoor sta ik in Vuur en Vlam. Volgens Vàclav Havel, Tjechische vakbondsleider die later president werd, is de grootse zonde die je kunt begaan niet het maken van fouten, maar niets doen als ergens onrecht gebeurt, wegkijken. Daarom maak ik mij ook druk over de manier van oorlog voeren in Gaza. Ook dat is onrecht en daar moeten we ons niet bij neerleggen.”